کاکنج

فارسى من عروسک پشت پرده است ، به من آلبالوى زمستانى ، عروسک پس پرده ، عروس در پرده ، کچومن ، جوز المرج ، صب اللهو، کریس الیمود، حب التوم و اسفوند و لیون گویند. در کتب داروسازى سنتى مرا کاکنج خوانده اند، در زبان فرانسوى به من الکنج مى گویند. داروسازان سنتى ایران مرا نوع نر تاجریزى دانسته ، بستانى و کوهى مرا کاکنج منوم مى دانستند. من در اطراف تهران ، قصر قجر، تجریش ، در نواحى مرکزى ایران مخصوصا اطراف اصفهان در شمال ایران آذربایجان ، رودبار، کوشک ، جنگلهاى حسن بگلو مى رویم . چند نوع از گیاه من در آمریکاى به عمل مى آید که اهالى محل آنها را خام خورده ، و با آنها سس تهیه مى نمایند.
ساقه گیاه من راست و زاویه دار مایل به رنگ قرمز با رنگهاى بیضى شکل نوک تیز به رنگ سبز مى باشد. گلهاى من فاصله مرداد تا شهریور ظاهر مى شود و غالبا بطور منفرد در روى ساقه قرار دارند. میوه من آبدار به رنگ قرمز و به بزرگى یک گیلاس بوده و پوشیده از پرده است که از به هم پیوست کاسبرگها حاصل شده است ، و به همین جهت به مانند عروسى است که در پس پرده قرار گرفته ، و به آن عروسک پشت پرده هم مى گویند .
در داخل میوه من دانه هاى کوچک مسطح به رنگ سفید دیده مى شود، داراى نوش فراوان بوده و زنبور عسل به نوش و دانه هاى من علاقه و توجه فراوان دارد. قسمت مورد استفاده من میوه من است ، ولى از برگها و دانه هاى من هم استفاده مى شود،. میوه من سرشار از ویتامین ((ث )) مى باشد و تقریبا دو برابر لیموترش ویتامین ((ث )) دارد، و علاوه بر ویتامین داراى جوهر لیمو و قندهاى گوناگون است . در برگهاى من ماده تلخى وجود دارد و از میوه و کاسبرگهاى من ماده رنگین استخراج مى نماید. میوه من ملین ، برگ و ساقه و کاسبرگهاى گل من مقوى و تصفیه کننده خون ، و بهترین دارو براى دفع خیز حاصله از پیدایش آلبومین در ادرار است . امراض سخت کلیه و مثانه ، استسقا، نقرس و یرقان را معالجه مى نماید.
ضماد برگ من پوست را نرم مى کند، و ناراحتیهاى جلدى را برطرف مى سازد، چکاندن عصاره من درمان خوبى براى زخم گوش مى باشد، دود و بخور دانه هاى من نیز براى گوش درد مفید بوده و چرک آن را خشک مى کند، و نیز براى تنگ نفس مفیده بوده ، کرم معده ، مخصوصا کرم کدو را ساقط مى نماید. مالیدن عصاره من بواسیر را برطرف مى کند، و زخمهاى مزمن را درمان کرده ، و از فساد و چرک کردن آنها جلوگیرى مى نماید.
نوعى کوهى من پیشاب آور بوده ، و یک مثقال آن خواب آور مى باشد. ولى زیاده روى در خوردن آن باعث جنون مى شود، مقدار خوراک میوه رسیده من ده تا بیست عدد میوه در روز است . با میوه من شربت مربا و ترشى درست مى کنند، و براى این کار لازم است میوه را از پرده بیرون آورند تا تلخ نشود، از میوه من بطور دمکرده و جوشانده به عنوان پیشاب آور مى توان استفاده نمود.

زبان خوراکیها جلد سوم
نویسنده : دکتر غیاث الدین جزایرى

سایت غدیر