اسم من بومادران مى باشد. به من علف هزار برگ - زهرة القندیل هم گفته اند. در کتابهاى گیاه شناسى قدیم ایران ، اسم یک نوع من برنجاسب و نوعى دیگرم قیصوم ذکر شده است ، بطور خودرو در ایران و نقاط مختلف اروپا، در کنار جاده ها و دشت مى رویم ، سر شاخه هاى گلدار من داراى یک اسانس معطر فرار و چند ترکیب دارویى است مقدارى اینولین - مواد چربى و مومى و کمى تانن هم دارم ، مرا در اروپا به عنوان تب بر و نیروبخش و ضد تشنج استعمال مى نمایند، مصرف من براى ادرار زیاد مى کنم - تب شکن هستم جوهر مرا به صورت مالیدنى مى توانید بر روى محل دردناک اورام و روماتیسم استعمال کنید، و با وازلین و روغن هاى دیگر مخلوط کرده ، و بعنوان پماد یا کرم مسکن بکار برید. جوشانده ى سر شاخه هاى گلدار من عادت ماهانه زنان را باز مى کند و زایمان را آسان مى سازد و سنگهاى کلیه و مثانه را میریزاند. ضماد من جهت درد سینه و انواع سردرد و سرسام بکار برده شده است . این ضماد اورام را مى خواباند و اگر روى شقیقه بگذارید، دماغ را باز مى کند. پاشیدن سوخته من روى زخم مفید است - استنشاق آب جوشانده ى من جهت درمان زکام و نزله و آنفولانزا توصیه شده است ، این جوشانده ضد تنگى نفس - معالجه تب و لرز - پاد زهر سموم و مسکن دردهاى مفاصل و عرق النساء مى باشد، بخورد و دود من حشرات را فرار مى دهد. اگر ضماد مرا روى محل نیش عقرب بگذارید، فورا درد آنرا ساکت مى کنم . سوخته مرا براى جلوگیرى از خونریزى بکار مى برند، اگر ضماد مرا گرم گرم روى محل گرى بگذارید به روییدن مو کمک مى کنم سابقا براى زود درآمدن ریش ، سر شاخه هاى مرا با روغن ترمس (باقلاى مصرى ) مخلوط کرده ، روى صورت جوانان و مردان کوسه مى گذاشتند و عقیده داشتند که اثرش قطعى است . براى تسکین اعصاب دم کرده پنج درصد مرا بکار برید.
اسم من در زبان فرنگى ((آرتیشو)) مى باشد و در کتب قدیم گیاه شناسى بمن انگنار - انگیناز - و قناریه مى گفتند. بعضى ها هم بمن کنگر فرنگى و کنگر بستانى مى گویند. میوه ى من صنوبرى و شبیه میوه ى درخت کاج است . با این فرق که رنگ من سبز بوده ، و تک برگ هایى که روى آن است تیغى شبیه سوزن قرار دارد.
براى پختن من میوه ى مرا در دیگ طورى قرار دهید که ساقه آن بطرف پایین و برگهاى آن به سمت بالا باشد بعد کمى آب ریخته و روى آتش ملایم بگذارید تا پخته شود، بعد به آن کمى نمک زده ، میل نمایید. مقدار زیادى از املاح و مواد مؤ ثر و مفید من در آن آب حل مى شود. باین جهت بهتر است آب مرا هم میل فرمایید.
پخته من به آسانى هضم مى شود، و بهر معده اى حتى اگر ضعیف باشد سازگار است ، ولى من براى کلیه و مثانه خوب نیستم ، و آنها را تحریک مى کنم اگر کلیه ى شما خوب کار نمى کند، و یا مبتلا به سنگ کلیه و مثانه هستید باید از خوردن من پرهیز نمایید.
زادگاه اولیه من نواحى بحرالروم است ، ولى امروزه در اکثر کشورها بمنظور استفاده ى غذایى و دارویى کاشته مى شوم . در ایران نیز چند سالى است مرا کاشته اند، و گاهگاهى در سبزى فروشیهاى لوکس پیدا مى شوم . قسمت مورد استفاده غذایى من انتهاى برگ هاى روى میوه و طبق آن است ، در زبان فارسى به این نوع طبق نهنج گویند - این نهنج گوشتدار بوده ، و قسمتى از گوشت آن در برگها پیش رفته است . براى خوردن آن باید ابتدا برگها را تک تک کنده ، و با کمک دندان گوشت آنها را به دندان بکشید، و بعد گوشت نهنج را میل نمایید. اگر میوه من تازه باشد، تمام نهنج گوشتدار و قابل خوردن است .
میوه من سرشار از ویتامین هاى ((آ)) و ((ب (( مى باشد و املاح معدنى مثل گوگرد و منگنز و فسفر زیاد دارد. من اشتها را باز مى کنم ، خون را پاک مى نمایم ، و چربى و اوره ى خون را پایین مى آورم ، و براى مبتلایان به مرض قند مفید مى باشم .
براى معالجه اسهال ، معمولا مرا خام مى خورند و براى این کار معمولا از میوه هاى تازه و جوان باید استفاده نمود. اگر به خوردن خام من راغب نیستید، مى توانید آب مرا گرفته و نوش نمایید. به مادران بچه شیرده توصیه کنید که از خوردن من صرفنظر نمایند. زیرا من شیر را در پستان خشک مى کنم .
براى مبتلایان به رماتیسم و نقرس و یرقان و سنگ کلیه و مثانه مفید مى باشم جوشانده ى ریشه من ، به تنهایى یا همراه با پوست بید تب بر بوده ، تب و لرز را معالجه مى کند.
جوشاندن برگ من ، یعنى همان برگهایى که روى نهنج صنوبرى قرار گرفته و سر آن سوزن دارد، یکى از دوستان کبد است .
میوه ى پخته ى مرا بلافاصله پس از پختن میل نمایید، و آنها را براى روزها بعد نگاهدارى نکنید. زیرا میکروبهایى در روى آن رشد مى نمایند که باعث دل درد و مسمومیت مى شوند.
در من املاح بسیارى موجود است
ترشحات غدد را زیاد مى کنم
خودم براى کلیه و مثانه مضرم ، اما ریشه ام براى آنها مفید است
هضم غذا را آسان مى کنم و جراحات روده را التیام مى دهم براى آن ها که بمرض پیسى گرفتارند مرا توصیه کنید...
|
کنگر چو برآورد سر از خاک زمین گفت |
|
خرما نتوان خورد ازین خار که کشتیم |
اسم من کنگر است . به عربى به من عکوب - سلبین و خربع گویند و در کتب قدیم حرشف - کندل - جندل - کعیب - کعوب و عقوب ذکر کرده اند، زادگاه اولیه من صحارى خشک ایران و آسیا و آفریقا مى باشد. با اینکه شما ایرانیان در دنیا به وطن پرستى معروف مى باشید، معذلک جاى بسى تعجب است که در کتابهاى جدید مرتبا از ((آرتیشو)) که یک گیاه خارجى بوده و اکثر مردم آنرا نمى شناسند، و طرز پختن و خوردن آنرا نمى دانند، تعریف مى کنید و هیچگونه اسمى از من و منافع سرشار من که یک گیاه ایرانى بوده ، و از قدیم به صورت خورش و مخلوط با ماست و کشک مصرف داشته ام نمى برید.
غذاشناسان اروپایى مرا نمى شناسند و چون مخصوص بیابانهاى خشک و لم یزرع بوده و تاکنون اهلى نشده ، و از کودهاى شیمیایى بهره مند نشده ام ، در اروپا بعمل نمى آیم و در بازار آنجا وارد نشده ام و با این وصف جاى تعجب است که بعضى ها نوع بزرگ مرا کنگر فرنگى مى خوانند و عده اى هم آرتیشو را کنگر فرنگى مى دانند و این هم صحیح نیست . زیرا خواص ما با هم فرق بسیار دارد. من انواع و اقسام دارم و خواص ما تقریبا یکسان است . به انواع ماشکاعى - طوبه و کافیلو و کنگر خر مى گویند.
البته خر به معنى بزرگ است . من داراى ویتامین هاى ((آ)) ((ب )) و ((ئى (( هستم و املاح زیادى همراه دارم و نیز داراى هورمونهاى گیاهى بوده ، و ترشحات غدد را تقویت مى نمایم و از این رو در معالجات هورمونى مى توانم خدمات شایان و برجسته اى بنمایم . شهرت من در تقویت غرایز جنسى است ، ولى تنها یک مقوى ساده نیستم بلکه محرک شهوت بوده ، و آن را لذت بخش مى نمایم ...
دومین استفاده اى که در معالجات هورمونى مى توان از من کرد، معالجه برص است . این بیمارى نتیجه بر هم خوردن تعادل ترشحات غدد داخلى بوده ، و در طب جدید تاکنون راه معالجه ى قطعى پیدا نشده است . در حالیکه در گذشته ، پزشکانى بودند که این بیمارى را معالجه کرده و اسرار آنرا براى خانواده ى خود حفظ نموده و به دیگران نیاموخته اند و چون این اسرار بر زبان خوراکیها پوشیده نیست بر خوانندگان آن نیز بتدریج فاش خواهد شد. یکى از طرق معالجه پیسى در گذشته این بود که آب مرا گرفته ، با یک سوم آن موم و روغن مخلوط کرده و روى لکه هاى برص مى گذاشتند.
من بادشکن و پیشاب آور بوده ، و از شکم روش جلوگیرى مى کنم . به درمان مرض قند کمک مى نمایم ، هضم غذا را آسان مى کنم - کلیه و مثانه را گرم مى نمایم زخم ریه و جراحات روده را التیام مى دهم . ضماد من جهت معالجه ((گرى (( مفید بوده ، و از ریزش مو جلوگیرى مى نماید. ضماد من جهت خوشبو کردن عرق بدن توصیه شده است . براى معالجه اورام سخت و خارش هاى پوستى مى توانید از مرهمى که جهت معالجه پیسى دستور دادم استفاده کنید و اثر فورى آنرا ببینید. ضماد ریشه من جهت سوختگى آتشس و پیچیدگى عصب نافع است . صمغ بوته ى من که پیشینیان به آن کنگرزد مى گفتند، ایجاد قى مى کند و همراه آن صفرا و بلغم را خارج مى نماید. ضماد آن اورام را فرو مى نشاند. مقدار خوراک آن از سه گرم تا هفت گرم است .
حال براى این که تصور نشود، زبان خوراکیها تعصب ملى داشته و فقط از خوراکیهایى بحث مى کند که ایرانى الاصل باشند، عنان سخن را بدست آرتیشو مى دهم تا او هم خود را بشما معرفى کند.